Geschiedenis Oud Vossemeer

[webmaster]

Ik heb geen hoge pet op van al die (amateur) hysterici (ja ik bedoel historici) die klakkeloos aan hun oude stellingen blijven vasthouden
ook al is er maar zat tegenbewijs te vinden, zeker op gebied van de historie.
Zo weten we inmiddels dat de Romeinen, jawel, al op grondgebied van Oud Vossemeer en aan de Ceresweg  op vaste grond stonden.

Zo schreef ik al in 2007-2008 onder andere:
En daarbij heb ik gemerkt dat onderzoek is gebaat bij het nast elkaar leggen en ooral lezen van oude boeken.
Boeken in een boekenkast hebben staan, helpt niet veel. Het kan dikwijls heel verhelderend zijn ze gewoon 's te lezen en diverse boeken te vergelijken, in plaats van klakkeloos  te volgen wat je gehoord heb over wat een schrijver geschreven heeft.
Ook oude en recente bodemkaarten kunnen bij onderzoke van dienst zijn en oude sprookjes teniet doen.

Zo werd informatie van Ermerins en eerdere schrijvers door Albert Delahaye(1915-1987, archivaris van de Ambachtsheren in 1969 bestreden, in zijn boek de 1000 heren.
Hij plaatste de stichting van het dorp NA 1450. Probleem hierbij is dat een groot dele van het archief van de Ambachtsheren tot 1500 niet meer bestaat. Maar klopt zijn zienswijze? Albert Delahaye was in zijn tijd nogal een omstreden iemand.

Zo ontkende hij het bestaan van de Striene, bevestigd door bronnen, oude kaarten en bodemstructuur.
In 2005 werd hij tot grootste Nijmegenaar uitgeroepen (sarcastisch bedoeld) omdat hij in z'n eentje het historische Nijmegen naar Noord-
Frankrijk had verplaatst. Volgens hem waren Romeinen nooit in Nederland/Zeeland geweest, hoe hij de romeinse vondsten dan verklaard?

Je moet natuurlijk nooit afgaan op 1 bron, maar er zoveel mogelijk bij elkaar leggen en er als "serieuze" onderzoeker kan je je er niet mee afmaken door te zeggen, ken ik niet - heb ik niet gelezen, dus ik blijf bij mijn oude stelling.






Hoe lichter de kleur hoe hoger het land ligt
Als ik deze hoogtekaart bekijk, afkomstig van hier (kan je ook oude kreken en dergelijke in het landschap zien) dan zou het goed kunnen zijn dat wat Hollestelle aangeeft te zijn voor 1411, gorzen waren, gronden die bij een normale vloed niet (meer) bevloeid worden dus geschikt voor begrazing en zelfs bewoning.
Oud Vossemeer polder, Kerkepolder, Oud-Kijkuit en ook Slabbecoorn liggen vrij hoog dus waren gorzen, dus hoefden, van 1250-1390 waarschijnlijk niet eens bedijkt te worden, gewezen wordt o.a. op de ouderwetse samenstelling van de Oud Vosmeerse dijk in vergelijk met latere dijken.
Aangezien o.a. door de vele bedijkingen tussen 1350 en 1450 in Zeeland het water verdeeld moest worden over minder ruimte steeg de zeespiegel in Zeeland. (Nee, dat kwam niet door de klimaatverandering anders dan van de ijstijd..)
Dus pas later werd bedijking een noodzaak.B.v. de Mattenburgpolder onder Nieuw Vossemeer was al in 1368 al bekend als zodanig, verpacht dus in gebruik aan Mattenburg, deze werd pas in 1489 bedijkt.Meer dan 100 jaar later.

Er worden over de stichting in de diverse bronnen niet altijd eensluidende meningen verkondigd.

Zo wordt altijd beweerd dat de polders altijd tegen andere aan worden gelegd, gezien de hoogtekaart waag ik te betwijfelen dat de oudste polders van Vossemeer tegen de Dalem- Peukse en Puitsepolder aan werden gelegd, die van Vossemeer lagen/liggen tenslotte hoger!
Eerst slikken bedijken die onder NAP liggen en elke vloed overspoeld worden en dan pas die niet elke vloed overspoeld worden? Beetje raar. Andersom is waarsschijnlijker. '(c) AHN - www.ahn.nl
Zoals William Cowper al zei:
Absence of proof is not proof of absence op z'n nederlands: Afwezigheid van bewijs is geen bewijs van afwezigheid
of moeten we trouwens als schriftelijke bewijzen ontbreken dat een polder bedijkt is in een precies jaar, we ervan uitgaan dat die dus niet bedijkt is, ook al zien onze ogen wel degelijk een dijk?

Misschien een goed idee 's te kijken van welke bedijkingen er echt schriftelijk bewijs is ipv afgeleid, en of dat schriftelijke bewijs overeenstemt met de hoogtekaart van Tholen. Kan best verrassend uitpakken.

Ben nu bezig met het boek Tractaet van dyckagie het standaardwerk over dijkenbouw van Andries Vierlingh, rentmeester van Steenbergen(NB), 1507 - 1579 ,hij was een Nederlands waterbouwkundige. Zijn manuscript Tractaet van Dyckagie wordt gezien als een waarschuwing tegen fundamentele fouten in het waterstaatkundig beheer, waaruit ook nu nog lessen zijn te trekken.

Hij werd in 1537 door de Prins van Oranje benoemd tot rentmeester van Steenbergen. Dit bleef hij tot 1567, terwijl hij daarnaast in 1552 ook werd benoemd tot dijkgraaf van de Graaf Hendrikpolder. Daarnaast was hij schepen van Breda. Vierlingh ijverde voortdurend voor het belang van goede dijken in zijn af en toe zwaar door wateroverlast geteisterde Brabantse geboortestreek. Als dijkgraaf was hij betrokken bij een groot aantal inpolderingen.Kort voor zijn dood schreef hij het Tractaet van Dyckagie 1576 en 1579, maar helaas heeft hij de serie niet kunnen afmaken. De eerste drie boeken (het derde werd niet geheel voltooid) lopen over de beste wijze, waarop het verkrijgen van aanwassen bevorderd kan worden, over de bedijking daarvan en over het onderhoud der dijken. Een vierde, dat niet tot stand gekomen is, zou gehandeld hebben over het afdammen van rivieren en kreken en het vijfde, dat eveneens in de pen gebleven is, over overstroomingen. Oud Vossemeer en omstreken worden herhaaldelijk aangehaald in de eerste 3 boeken, ik hoop hieruit ook de manier van werken te kunnen achterhalen.

Hoe leefde de gewone man rond 1400-1500?
In de meeste oude geschriften komt men tegen hoe de betere stand leefde, maar hoe de gewone man leefde staat daar niet beschreven.
Op deze belgische site de eeuw van joos de rijcke staat het uitgebreid beschreven, en dat geeft je een beeld van het eenvoudige leven wat ze leiden.
Voor een uitbeelding van de beroepen kijk Het Menselyk Bedryf van de Amsterdamse kunstenaar en dichter Jan Luyken (1649-1712) was een van de belangrijkste etsers in de periode na Rembrandt. Zijn werk onderscheidt zich door raffinement en detail. Luyken verkreeg de meeste bekendheid door zijn prentenboek "Het Menselyk Bedryf". Zijn zoon Casper (1672-1708) assisteerde bij de productie van het boek.

Zie ook dit boek over het hollandsch huisgezin in de 17e eeuw

Wanneer is het dorp ontstaan?

De heerlijkheid heeft waarschijnlijk haar naam afgeleid van de stroom de Vosvliet, die zich bij hoge waterstanden dusdanig verbreedde dat er een meer ontstond, De naam Vosvliet was in 1071 al bekend en ook tegenwoordig is nog een gedeelte van de vroegere bedding in de Hikkepolder te vinden. Een andere mogelijkheid bestaat hierin dat Vossemeer een samenvoeging is van twee toponiemen, te weten Vosvliet en Mare, de laatste een stuk van de eerste en waarvan de naam nog voortleeft in de Mareweg bij het dorp Oud-Vossemeer.

Volgens Paul de Schipper, auteur van het boek over Orisant was het eerste Oud Vossemeer genaamd FriesMoerdijk, kan ook zijn Vriezendijk, vgl. Vriesendijckse Moeren,wat tussen het gebied van het huidige Oud- en Nieuw Vossemeer lag. Volgens Delahaye was Botshoofd eerst Klein-Oud Vossemeer, dus mogelijk lag Vriesendijck daar of zelfs op de plaats van het huidge Oud Vossemeer.

Jacob van Bleiswijck kocht verschillende percelen land aan; in 1451 6 gemeten in “Nieuw Vosmaer”. Blijkens de
omschrijving lag dit land in de Kerkpolder, die deze naam nog niet had. In 1457 kocht hij een huis aan de
Kerkstraat gelegen. De naam van Kerkpolder verschijnt voor het eerst in een acte van 1461. In 1461
verkocht hij aan zijn zwager Jan Willems zoon een perceel land, gelegen in “Clein Vosmaer” bij Tholen.
Klein Vossemeer werd de omgeving van het Botshoofd genoemd, waar zich blijkens deze acte reeds een buurtschap had ontwikkeld.
Nieuw Vosmaer betekent ook dat er eerder een Oud Vosmaer is geweest voor dat Nieuw Vosmaer.
Waarschijnlijk is de vloed van 1421 het eerste Oud Vossemeer noodlottig geworden. Dan zou het eerste Oud Vossemeer tussen 1410-1421 gesticht zijn waarschijnlijk 1413-1415 met de bedijking van de Kerkepolder.

Van al dit zijn akten te vinden in het archief van de Ambachtsheerlijkheid, logisch want het had met hun voorgeschiedenis te maken!

Volgens dokumenten, van 1430, (archief ambachtsheerlijkheid inv.nr. 364) wordt toestemming gevraagd aan Tholen voor het stichten van een kerk, in plaats van de kapel in Oud Vossemeer zelf..

Dit betekent dus dat er voor 1430 al een dorp was ! Een kapel maar zeker een kerk wordt gebouwd en onderhouden door een bevolking!

Uit de 15-16e eeuw registers van de oude dekenaten Cuijk, Woensel en Hilvarenbeek van het aartsdiakenaat kempenland van het bisdom Luik. Door pastoor Juten, Bannenberg,Frenken en Hens
Volgens de gegevens van het dekenaat Hilvarenbeek was er in 1436 al een kapel in Vossemeer;
propre Tolnis staat daarbij, dat betekent dichtbij Tholen. Daarmee wordt dus niet de st. anthoniuskapel bedoeld!

Volgens Ermerins stichtte Aegidius van Wissenkerke, doctor in de rechten in het jaar 1452 een kapel in Vossemeer, welke mettertijd de parochiekerk werd en met het kapittel van Tholen verenigt werd.(pag.59)
Ermerins verhaalt op pag. 137 over Vrijberghe en de St. Anthonius kapel en verwijst naar pag. 59. Volgens hem is de kapel aan het begin van de 80-jarige oorlog verwoest. Zowel de kapel als de kerk van Oud-Vossemeer is volgens Ermerins zijn gesticht door het geslacht Wissenkerke, resp. vader Anthonius en zoon Egidius.
En zegt Ermerins: ...dus deze Kapel vroeger dan laatstgemelde Kerk, ter verrigting van den openbaaren Godsdienst zal gedient hebben.

Als er een kapel/kerk is in 1436 zijn er dus al genoeg mensen om m te bouwen en te onderhouden.
Bovendien, de Kerkepolder is niet zo genoemd omdat er een kerk werd gebouwd, maar omdat de stroom de Kerke kamer werd ingedijkt !!
Vergelijk slot Hoogkamer is ook genoemd naar de plaat Hoogkamer. Het huidige dorp is waarschijnlijk van 1413-1415, en is met de Elizabethvloed van 1421 weer vernietigd.
Nadien werd er weer een dorp gebouwd wat de naam Nieuw-Vossemeer kreeg, wat impliceert dat er eerder een Oud Vossemeer was.
Toen men op het gebiedd van het huidige Nieuw Vossemeer ging bouwen werd de oude naam Oud Vossemeer weer in ere gesteld. In de huidige NH kerk is nog een balk met sleutelstuk in de toren van de oudste kerk/kapel.(1436).